به محض این که رجب طیب اردوغان حمایت خود را از اقدام نظامی
سعودی‌ها علیه حوثی‌ها در یمن علنی ساخت، عده‌ای در ترکیه این ادعای جالب را مطرح
کردند که یمن نیز به عثمانی‌ها تعلق داشته است. این ادعا البته برای افرادی که با
ذهنیت نوعثمانی‌گرایی دولت اردوغان آشنا هستند، چندان عجیب نبود. در نگاه این
دولت، در هر گوشه‌ای از جهان اسلام نگاه‌ها به سوی ترکیه است.
به گزارش «تابناک»، فهیم تاشتکین تحلیلگر اهل ترکیه در
مطلبی در باره رفتار اردوغان در ال‌مانیتور نوشته: اردوغان همراهی خودش را با این
نگاه نشان داد و به شبکه فرانس ۲۴ گفت که « ما از مداخله عربستان سعودی حمایت می‌کنیم.
ترکیه ممکن است با توجه به تغییر اوضاع، ارائه پشتیبانی لجستیک از این اقدام را
نیز در دستور کار قرار دهد». وی در مخالفتی علنی با ایران، اظهار داشت که «ایران و
گروه‌های تروریستی باید از یمن عقب‌نشینی کنند؛ ایران به دنبال کنار زدن داعش از
منطقه است تا فقط جای آن را بگیرد»
با حمایت از ملک سلمان و پیوستن به ائتلافی سنی، اردوغان وارد
تقابلی صریح با ایران شده است که حتی در دوره حکومت سکولارها بر ترکیه نیز سابقه
ندارد. در این ائتلاف هیچ کس هم به این صراحت علیه ایران سخن نگفته است. ظاهرا جنگ
عملی بر عهده ملک سلمان و جنگ لفظی بر عهده اردوغان قرار گرفته است. اردوغان به
قیمت تقویت روابط با برخی کشورهای عربی در حال سوزاندن روابط خود با کشوری است که
باثبات‌ترین روابط با ترکیه را داشته است.
حتی این سخنان اردوغان هم از سوی برخی رسانه‌های درگیر در
جنگ تبلیغاتی دولت ترکیه مورد استقبال قرار گرفت و آنها از فداکاری‌های عثمانی‌ها
برای یمن و نیز اهمیت استراتژیک این کشور سخن گفتند. این ذهنیت که یمن به عثمانی‌ها
تعلق داشته در حافظه تاریخی محافظه‌کاران و ملی‌گرایان ترکیه نقش دارد ولی این که
عربستانی‌ها به نیابت از ترکیه مشغول جنگ هستند و مرتبط کردن این جنگ با حکومت
عثمانی‌ها شگفت‌انگیز است.
به پا خاستن زیدی‌های یمن علیه حکومت عثمانی چهار قرن طول
کشید. آنهایی که با ذهنیت‌های تاریخی در مورد یمن امروز سخن می‌گویند، پویایی‌های
اخیر این کشور را نادیده گرفته‌اند. تلخی‌های تاریخی یمن و عثمانی‌ها نیز دوجانبه
است.
فهیم تشتکین پس از مرور روابط خاص یمن و دولت عثمانی این
سوال را مطرح می‌سازد که آیا آن گونه که آناتولی خبرگزاری رسمی دولت ترکیه مدعی
است، تحرکات حوثی‌ها پرده دوم از یک نمایش تاریخی علیه عثمانی‌ها است و در مقابل
رفتار ترکیه نیز ناشی از رویکرد عثمانی‌گرایانه است؟ از دید وی پاسخ صریح به این
سوال این است که نه حوثی‌ها به دنبال احیای حکومت قدیمی خود هستند و نه رفتار
اردوغان به طور مستقیم به یمن ارتباط دارد.
پرسشی که مطرح خواهد شد این است که پس چرا ترکیه ضروری دیده
است که در موضوع یمن مداخله کند در حالی که کسی از آنها چنین انتظاری ندارد؟
دو دلیل اصلی، چرایی رفتار ترکیه را توضیح می‌دهد:
نخست جنبه روانی مساله است: اردوغان که ایران را مقصر
ناکامی‌های خود در سوریه و عراق می‌داند، با خشم و عصبانیت وارد مساله یمن شده
است. سخنان اردوغان در ۲۷ مارس در باره عصبانیت کشورهای منطقه از ایران، این مساله
را نشان می‌دهد.
دلیل دوم، جنبه عملی مساله است. اردوغان به دنبال جذب
سرمایه‌های کوتاه مدت کشورهای عربی است. اردوغان توانایی درگیری طولانی مدت با
ایران را ندارد و مساله مهم این است که ترکیه در آستانه انتخابات ماه ژوئن است.
صباح‌الدین سن استاد یکی از دانشگاه‌های استانبول، مساله را
برای ال مانیتور این گونه توضیح داده است: اطلاعات اتاق اقتصادی استانبول در باره
۵۰۰ شرکت بزرگ آن، نشان می‌دهد که نسبت نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام این شرکت‌ها
به ۱۳۲ درصد رسیده است در حالی که این نسبت در کشورهای توسعه یافته حدود ۷۰درصد
است. شرکت‌ها ۱۹ میلیارد لیر از ۳۶٫۵ میلیارد لیر سود خود را صرف سرمایه‌گذاری
کرده‌اند. اقتصاد در نیمه دوم سال ۲۰۱۳ شاهد نوسانات شدید مالی بوده است. بدهی
شرکت‌ها از ۱۹۰ میلیون لیر در سال ۲۰۱۲ با ۲۵ درصد رشد به ۲۳۸ میلیارد لیر در سال
۲۰۱۳ افزایش یافته است و در سال ۲۰۱۵ به ۲۸۰ میلیارد لیر رسیده است که با توجه به
تحولات اخیر نرخ مبادله ارز خطر بزرگی برای اقتصاد ترکیه است. نیاز ترکیه به
سرمایه‌گذاری خارجی به ۲۲۰ میلیارد دلار رسیده است که با توجه به احتمال بالا رفتن
نرخ بهره از سوی بانک مرکزی آمریکا، جریان سرمایه به اقتصادهای در حال ظهوری چون
ترکیه را با خطر مواجه ساخته است. در چنین شرایطی عربستان سعودی و دیگر پایتخت‌های
شیخ‌نشین‌ها اهمیت روزافزونی برای ترکیه خواهد داشت.
فولیا آتاکان استاد دانشگاه ییلدیز و متخصص امور مصر، از
زاویه‌ای متفاوت به مساله نگاه می‌کند. به عقیده وی، حکومت پادشاهی سعودی از
ابتدای شروع تحولات در کشورهای عربی تلاش کرد که برای در امان ماندن خود از این
تحولات، آن را به درگیری‌هایی بر مبنای طائفه‌ای و مذهبی تغییر دهد. به گفته
آتاکان، جنجال اخیر اردوغان را می‌توان با انگیزه‌های زیر توضیح داد:
-
اردوغان امیدوار است که شاه سعودی سیاست این کشور در قبال اخوان‌المسلمین را
تغییر دهد.
-
او به دنبال منفعت اقتصادی در کشورهای حاشیه خلیج فارس است.
-
اردوغان با پیوستن به ائتلافی که مورد حمایت آمریکا نیز هست، به دنبال بهبود
روابط خود با آمریکا نیز هست. تماس تلفنی بین اردوغان و اوباما در ۲۶ مارس را
نباید تصادفی دانست.
-
در چارچوب ابن اقدامات، اردوغان بار دیگر می‌تواند ایده دخالت در سوریه را پیش
بکشد.
سایت خبری تحلیلی تابناک|اخبار ایران و جهان|TABNAK
